Komunikowanie rewildingu w Polsce to projekt sfinansowany przez Niemiecką Federalną Fundację na rzecz Środowiska (Deutsche Bundesstiftung Umwelt), zrealizowany przy współpracy z organizacją Rewilding Oder Delta oraz Uniwersytetem Warszawskim.
Głównym celem projektu jest przybliżenie polskiemu odbiorcy tematyki rewildingu oraz wartości związanych z obecnością dzikiej przyrody w krajobrazie w kontekście realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
Fundamentalną część pracy nad projektem stanowiło opracowanie wykładu, który w klarowny sposób prezentował by tematykę związaną z rewildingiem, zarówno dla osób mających wiedzę z zakresu ochrony środowiska, jak i dla tych które nie są związane z tą tematyką.
Gotowy wykład dostępny w językach polskim, angielskim i niemieckim dostarcza kompleksowych informacji na temat strategi ochrony przyrody jaką jest rewilding, oraz zmian jakie zaszły w środowisku naturalnym w wyniku działalności człowieka.
Wprowadzenie terminów takich jak naturalny stan bazowy, syndrom przesuwającego się punktu odniesienia oraz usługi ekosystemowe pozwalają słuchaczowi zrozumieć, czemu rewilding to ważna i innowacyjna koncepcja, oraz jakie korzyści dla ludzi i natury są z nią związane.
Przygotowany materiał jest przewidziany na około 90 min. Jest dostępny do odsłuchania pobrania i dalszego wykorzystania dla każdej zainteresowanej osoby.
Rewilding to nowy sposób ochrony przyrody, który może wykorzystać i rozszerzyć dotychczasowe osiągnięcia polityki ochrony środowiska, dając nadzieje na odzyskanie utraconej bioróżnorodności i ponowne zintegrowanie człowieka z dziką przyrodą. W założeniach projektu, celem jest stymulacja szerszej debaty nad rewildingiem w Polsce oraz otwarcie drzwi dla bardziej zaawansowanych i zintegrowanych działań w zakresie przywracania dzikiej natury do krajobrazu.
realizacja projektu
Praktyczną częścią projektu stanowiła prezentacja wykładu dla studentów studiów magisterskich z Międzywydziałowych studiów Ochrony Środowiska, Uniwersytetu Warszawskiego oraz połączona z wykładem wycieczka do Kampinoskiego Parku Narodowego. Wykład, w języku angielskim, odbył się 8 maja 2023 roku. W trakcie jego trwania, studenci zostali poproszeni o wypełnienie ankiety typu “przed i po”, aby ocenić wypływ przekazywanych podczas wykładu treści. Wyniki ankiet pokazały, że wykład miał widoczny wpływ na postawy i przekonania studentów – ich wiedza na temat rewildingu jako strategii ochrony przyrody znacznie wzrosła, wykazano również wzrost postaw pozytywnych lub bardzo pozytywnych w stosunku do dzikiej przyrody, reintrodukcji dzikich gatunków zwierząt oraz pasywnej strategi zarządzania przyrodą, zwłaszcza wśród tych, których opinia nie była wcześniej sformułowana.
Uzupełnienie wykładu stanowiła kilkugodzinna wycieczka do Kampinoskiego Parku Narodowego pod przewodnictwem mgr Anny Kębłowskej, pracowniczki Zespołu ds. Nauki i Monitoringu Przyrody Kampinoskiego Parku Narodowego. W trakcie wycieczki, studenci mogli na własne oczy przekonać się jak wygląda krajobraz naturalny i półnaturalny, jakie są między nimi różnice oraz jakie wyzwania związane są z ich ochroną. Jako, że Kampinoski Park Narodowy obfituje zarówno w tereny ochrony ścisłej jak i czynnej oraz jest schronieniem dla wielu dzikich gatunków zwierząt, był doskonałym miejscem na uzupełnienie wiedzy teoretycznej zdobytej przez studentów w trakcie wykładu, o doświadczenia praktyczne, które pozwoliły uczestnikom na zrozumienie w jakim kierunku mogłyby zmierzać działania rewildingu i jakie różnice występują pomiędzy rewildingiem, a klasycznymi formami ochrony środowiska.
Wycieczka do parku narodowego miała również na celu zbadanie roli, jaką w nauczaniu środowiskowym pełni kontakt z przyrodą. Tutaj, podobnie jak podczas wykładu, studenci zostali poproszeni o wypełnienie ankiet, z tą różnicą, że ich celem było sprawdzenie, czy kontakt z dziką naturą będzie miał wpływ na prośrodowiskowe postawy studentów oraz czy poprawi ich rozumienie dla procesów jakie kształtują środowisko naturalne. Zgromadzone wyniki ankiet jasno ukazały, iż spotkania z naturą są bardzo ważne z punktu widzenia edukacji ekologicznej – uczestnicy zadeklarowali lepsze zrozumienie zarówno funkcjonowania samego świata przyrody, w tym zagadnień poruszonych wcześniej na wykładzie, a także większe poczucie odpowiedzialności za ochronę środowiska i zwiększoną gotowość do podejmowania działań na jego rzecz. Co więcej, kwestionariusz ujawnił znaczącą zmianę w podejściu uczestników do zrównoważonych praktyk, przy czym znaczna część wyraziła większe zaangażowanie w przyjmowanie zachowań przyjaznych dla środowiska w ich codziennym życiu.
Wyniki uzyskane w trakcie trwania projektu pokazują, że nauczanie o rewildingu może być ważnym elementem w kształtowaniu postaw prośrodowiskowych i jest efektywnym narzędziem budowania więzi między ludźmi a przyrodą. Odpowiedzi respondentów wskazują, że komunikowanie rewildingu w pozytywny sposób wpływa na stosunek słuchaczy odnośnie obecności dzikich gatunków zwierząt, dzikiej przyrody oraz może wzmocnić ich poparcie dla działań na rzecz jej odbudowy i ochrony. Nie ma wątpliwości, że rewilding ze swoją optymistyczną agendą może stanowić nową jakość w edukacji ekologicznej w Polsce.
Organizacja pożytku publicznego Rewilding Oder Delta to niezależne stowarzyszenie z siedzibą w miejscowości w Glashütte w Niemczech, utworzone w 2019 roku. Stowarzyszenie powstało w wyniku wieloletniej współpracy polskich i niemieckich organizacji ekologicznych i jest częścią szerokiej sieci organizacyjnej Rewilding Europe, której celem jest wdrażanie regionalnych koncepcji rewildingu w całej Europie.
Obszar działalności Rewilding Oder Delta, to transgraniczny obszar delty Odry, położony między Polską a Niemcami, na wybrzeżu Morza Bałtyckiego, obejmujący 450 000 hektarów, w tym 70 000 hektarów Zalewu Szczecińskiego. Obszar ten stanowi ważny region przybrzeżny o dużym znaczeniu ekologicznym, który jest ważny punktem odpoczynku dla ptaków wędrownych i zimowiskiem dla setek tysięcy ptaków wodnych oraz domem dla wielu rzadkich gatunków zwierząt. Rewilding Oder Delta koncentruje się na przywracaniu naturalnych ekosystemów, ochronie bioróżnorodności i powiększaniu obszarów jakie ma do dyspozycji dzikie przyroda.
Kluczowa dla działań organizacji jest ochrona naturalnego biegu rzek w delcie Odry i odtwarzanie sieci biotopów w regionie. Na dużą skale prowadzone są działania edukacyjne które mają na celu promowanie idei rewildingu, w tym korzyści jakie rewilding może przynieść mieszkańcom regionu. Integralną częścią tej działaności jest rozwijanie zrównoważonej turystyki w regionie, w oparciu o wysokiej jakości wycieczki przyrodnicze, promocję lokalnych i ekologicznych produktów oraz zasady zrównoważonej mobilności.
Deutsche Bundesstiftung Umwelt
Niemiecka Federalna Fundacja Ochrony Środowiska (DBU), została założona w 1990 roku przez niemieckie władze federalne jako fundacja środowiskowa mająca na celu wspieranie projektów i inicjatyw z zakresu ochrony środowiska, zrównoważonego rozwoju i ochrony przyrody. Jest jedną z największych fundacji w Europie, z siedzibą w Osnabrück.
Misją DBU jest finansowe wspieranie projektów, które przyczyniają się do ochrony środowiska, zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi oraz promowania innowacji ekologicznych. Fundacja przyznaje granty organizacjom, instytucjom badawczym, przedsiębiorstwom i innym podmiotom, które prowadzą projekty mające pozytywny wpływ na stan środowiska naturalnego, projekty powiązane z aktualnymi odkryciami naukowymi dotyczącymi granic planetarnych, oraz celami zrównoważonego rozwoju przyjętymi przez ONZ. Od początku swojej działalności fundacja wsparła ponad 10 600 projektów o wartości finansowania wynoszącej około 1,97 mld euro.
W 2007 roku, polsko-niemiecki program stypendialny, prowadzony we współpracy z Fundacją im. Nowickiego został włączony do Międzynarodowego Programu Stypendiów dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej, fundacji DBU. Od tego czasu, fundacja przyznaje stypendia dla młodych specjalistów, absolwentów polskich szkół wyższych w dziedzinie ochrony środowiska. Program stypendialny, umożliwia odbycie stażu w Niemczech na uniwersytetach, w przedsiębiorstwach, instytutach badawczych, urzędach, czy organizacjach pozarządowych. Jego absolwenci mają unikalną szansę, aby rozwijać swoje umiejętności zawodowe, budować międzynarodowe kontakty oraz wnosić istotny wkład w dziedzinę ochrony środowiska, również promując wymianę doświadczeń między Polską a Niemcami.
Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem
Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem (UCBS) jest ogólnouczelnianą jednostką organizacyjną Uniwersytetu Warszawskiego, obok szkoły doktorskiej. Powołana przez Senat Uniwersytetu Warszawskiego w 1992 roku., jednostka została utworzona w celu prowadzenia interdyscyplinarnego programu kształcenia z zakresu ochrony środowiska oraz wspierania tego rodzaju nauczania w szkołach oraz regionalnych centrach kształcenia.
Wydział współtworzy na równych prawach 7 Wydziałów UW: Biologii, Chemii, Fizyki, Geologii, Geografii i Studiów Regionalnych, Prawa i Administracji, Nauk Ekonomicznych. Obecnie UCBS prowadzi dwa kierunki studiów: Międzywydziałowe Studia Ochrony Środowiska (lub MSOŚ) I i II stopnia (w języku polskim) oraz Sustainable Development, czyli innowacyjny program studiów w zakresie zrównoważonego rozwoju (prowadzony w języku angielskim). W 2019 r UCBS stał się pierwszą uczelnią oferującą tego typu kierunek studiów, odpowiadając na wyzwania związane z ochroną środowiska, w szybko zmieniającym się świecie.
Programy edukacyjne są organizowane we współpracy ze znaczącymi instytucjami międzynarodowymi m.in. The London Environment Centre, European Commission for Environmental Education IUCN czy Baltic University. Studenci wydziału wielokrotnie otrzymywali prestiżowe stypendia polskie i zagraniczne, np. w ramach programu stypendialnego DBU w Niemczech, oraz mogą poszczycić się wielokrotnymi zwycięstwami w uczelnianych i ogólnopolskich konkursach na prace magisterskie, udziałem w konferencjach krajowych i międzynarodowych, własnymi publikacjami czy praktykami na studiach zagranicznych.